Etapy wypalenia zawodowego

  • -

Etapy wypalenia zawodowego

Ciekawy opis procesu wypalenia proponują psychologowie z American Psychology Association, którzy wyróżniają w nim pięć charakterystycznych etapów, określając je obrazowo jako :

  1. miesiąc miodowy (honeymoon) – okres zauroczenia pracą i pełnej satysfakcji z osiągnięć zawodowych. Pracownik jest pełen energii, optymizmu i entuzjazmu,
  2. przebudzenie (awaking) – na tym etapie człowiek usilnie stara się by jego idealistyczny obraz, jaki sobie wytworzył, nie uległ zmianie. Zaczyna pracować coraz więcej,  zaczyna jednak zauważać, że jego ocena pracy jest nierealistyczna,
  3. szorstkość (brownout) – realizacja zadań zawodowych wymaga w tym okresie coraz więcej wysiłku, pojawiają się kłopoty w kontaktach społecznych zarówno z kolegami w pracy, jak i z klientami,
  4. wypalenie pełnoobjawowe (full scale burnout) – rozwija się pełne wyczerpanie fizyczne i psychiczne, pojawiają się stany depresyjne, uczucie pustki i samotności, chęć wyzwolenia się, ucieczki z pracy. Można tu już mówić o pełnym wyczerpaniu fizycznym i psychicznym,
  5. odradzanie się (phoenix phenomenon) – rekonwalescencja, okres leczenia „ran” powstałych w wyniku wypalenia zawodowego.

Według H. Sęk można wyróżnić cztery etapy wypalenia zawodowego: entuzjazm, stagnację, frustrację i apatię.

Przedstawia to poniższy rysunek .

wypal2

Źródło: opracowanie własne na podstawie: H. Sęk, Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004  

Proces wypalenia zawodowego można też przedstawić w oparciu o stadia wyrządzonej szkody  :

  • stadium fizjologiczne – w tej fazie pojawiają się: uporczywe niedomagania, różnego rodzaju bóle, utrata apatytu lub jego nagły przypływ, wyczerpanie organizmu,
  • stadium społeczne – dla tego etapu są charakterystyczne: dystansowanie się pracownika wobec innych, powtarzające się irytacje, występujące okresy bezczynności, niepewność w kontaktach z ludźmi, pretensje i żal do innych,
  • stadium intelektualne – w tej fazie dochodzi do zaburzenia procesów poznawczych, pracownik przestaje przyjmować i przekazywać informacje, pojawiają się błędy w myśleniu logicznym, w mowie i piśmie,
  • stadium psychoemocjonalne – jest to etap, na którym dochodzi do takich zmian behawioralnych, jak: nadużywanie alkoholu, leków, stosowanie narkotyków i innych środków pobudzających. Pojawia się nuda, pracownik zaczyna lekceważyć swoje obowiązki, zatraca poczucie odpowiedzialności i ryzyka,
  • stadium duchowe – na tym etapie pracownik traci wiarę w podstawowe zasady i wartości, pojawia się brak zainteresowania innymi ludźmi i poczucie wewnętrznej martwoty.

Przechodzenie z jednego stadium do drugiego ma charakter procesualny i często odbywa się poza świadomością podmiotu .

Bibliografia:

  1. Bilska E., Jak Feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia zawodowego, „Niebieska Linia” 2004, Nr 4.
  2. Bartkowiak G., Człowiek w pracy. Od stresu do sukcesu w organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009.
  3. Chodkiewicz J., Psychologia zdrowia. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2005.

Zapraszamy na FB

Kategorie

grudzień 2024
P W Ś C P S N
« wrz    
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031