Stres a wypadki przy pracy
Category : Stres
Z ocen Eurostatu i Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia wynika, iż stres związany z pracą zawodową to jeden z czynników powodujących 5 mln wypadków przy pracy (następstwem każdego z nich jest co najmniej trzydniowa absencja) .
Wykazanie przyczyny między stresem a zaistniałym wypadkiem nie jest sprawą prostą. Wypadek przy pracy zgodnie z ustawą wypadkową występuje, jeśli zostaną spełnione jednocześnie 3 warunki:
- Zdarzenie musi wystąpić nagle – według interpretacji prezentowanej w orzecznictwie oznacza to, że działanie czynnika zewnętrznego wystąpiło w krótkim czasie, co nie znaczy, że musiało być jednorazowe. Nie można uznać za nagłe zdarzeń, które występują np. w ciągu kilku dni. Istnieje pogląd, że zdarzenie nagłe nie powinno przekroczyć jednej dniówki. Skutki nie muszą jednak ujawnić się natychmiast.
- musi być wywołane przyczyną zewnętrzną – która pochodzi z poza organizmu pokrzywdzonego i jest w stanie w zaistniałych okolicznościach przyczynić się do wypadku, w tym też doprowadzić do nagłego pogorszenia stanu zdrowia osoby posiadającej samoistne schorzenia. W przypadku występowania kilku szkodliwych czynników zewnętrznych istotnym jest wykazanie, który z czynników przyczynił się bezpośrednio do zdarzenia. Ważne jest stwierdzenie, czy bez wystąpienia konkretnego czynnika doszłoby do wypadku. Jak wskazuje niżej zacytowane orzecznictwo (wyrok z dnia 11 lutego 1999 r., II UKN 472/98), stres może zostać zakwalifikowany jako przyczyna wypadku przy pracy: „(…) stres psychiczny wywołany nieporozumieniem z przełożonym pracownika może być – zależnie od źródeł i przebiegu konfliktu – kwalifikowany jako zewnętrzna współprzyczyna udaru mózgu, gdy przełożony niewłaściwie czyni użytek z kompetencji do wydawania podwładnym poleceń dotyczących pracy” . Nie zawsze jednak stres może być uznany za przyczynę wypadku przy pracy, zwłaszcza na stanowiskach kierowniczych, ściśle związanych ze zwiększoną ilością sytuacji stresowych – wyrok z 22 czerwca 1986 r., II URN 166/86 (PiZS 1988 nr 7 s. 63) „stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych mieszczących się w granicach normy, którą przeciętnie organizm ludzki jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej”
- musi powodować uraz lub śmierć w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności
- na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Według raportu „Sprawozdanie GIP z działalności PIP w 2008 r.”, wzrasta liczba wypadków spowodowanych stresem. Coraz częściej czynnik ludzki – związany z relacjami pomiędzy pracodawcą (kierownikiem) a pracownikiem, a także między pracownikami i rzutujący na sferę ogólnej organizacji pracy oraz organizacji stanowisk pracy – może być źródłem poważnych obciążeń psychicznych, skutkujących tragicznymi błędami podczas wykonywania pracy , w następstwie czego może dojść do wypadku. Pracownik pod wpływem silnego stresu zawodowego przestaje zważać na zasady bezpiecznej pracy, oraz nie reaguje na polecenia przełożonych w tym zakresie.
Obciążenie psychiczne jest bardzo często elementem decydującym o zaistnieniu i przebiegu wypadku przy pracy. Wiele źródeł podaje, że stres w pracy jest przyczyną od 60 do 80 % wypadków przy pracy .
Przykładowy procentowy rozkład wydarzeń powodujących wypadek przy pracy wśród wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zarejestrowanych przez PIP w 2005 r. pokazuje poniższy rysunek:
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIP za 2005 r.
Wszystko to potwierdza tezę, iż stres jest jednym z istotnych czynników powodujących wypadki przy pracy.
Bibliografia:
- Panowanie nad stresem, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2005.
- K. Kmiecik-Baran, Stres w miejscu pracy: epidemiologia, stresory, wskaźniki, pomiar i zapobieganie, [w:] Przedstawienie powiązań między przeciwdziałaniu stresowi związanemu z pracą, a korzyściami gospodarczymi i socjalnymi dla firm i pracowników – wymiana dobrych praktyk, Materiały z konferencji międzynarodowej Warszawa, 14.06.2007 r., Wydawnictwo Komisji Krajowej NSZZ’Solidarność” .
- Strona internetowa: http://pracosfera.com/Stres-a-wypadek-przy-pracy.php,
- H. Batarowski, Czy warto zainteresować się problemem stresu w pracy?, Materiały Prewencyjne Okręgowej Inspekcji Pracy w Gdańsku, strona internetowa: http://www.gdansk.oip.pl, .